Een verzoek tot instelling van een mentorschap moet worden ingediend bij de sector kanton van de rechtbank in het arrondissement waar de betrokkene woont. Voor een verzoek tot instelling van het mentorschap is geen advocaat nodig.

Als het verzoek bij de rechtbank is ontvangen, wordt soms een zitting georganiseerd. Op de zitting vraagt de rechter de mening van betrokkene en eventueel de partner en familieleden over de gevraagde maatregel. De familieleden die schriftelijk hebben verklaard dat zij met de maatregel instemmen, worden in de regel niet meer voor de zitting opgeroepen. Ook de mening van de betrokkene wordt gevraagd.

Als de betrokkene zelf niet op de zitting kan verschijnen, kan de rechter naar de instelling gaan, waar hij verblijft. De maatregel gaat in op de dag dat de rechter de uitspraak doet. Aan de behandeling van de aanvraag zijn kosten (griffierechten) verbonden.

Bij de aanvraag voor instelling van het mentorschap kan een voorstel worden gedaan voor een specifieke mentor. Een mentor kan alleen een natuurlijk persoon zijn en kan dus niet een rechtspersoon zijn. Meestal wordt een familielid als mentor benoemd. Sommige mensen hebben geen levende familieleden die bereid of in staat zijn het mentorschap te vervullen. Een vriend, buurvrouw of kennis kan dan ook als mentor worden benoemd. Als ook zo iemand niet beschikbaar is, kan een beroep worden gedaan op een mentorschapstichting die vrijwilligers werft, selecteer, opleidt, koppelt en daarna begeleidt bij hun werk.

Voor het aanvragen of wijzigen van curatele, bewind of mentorschap bestaan speciale formulieren, die onder meer op de website rechtspraak.nl beschikbaar gesteld zijn. De formulieren zijn ook op te vragen bij de griffie van de rechtbanken.

Mentorschap eindigt:


Ontslag kan worden verleend op verzoek van de mentor, de betrokkene, het openbaar ministerie of ambtshalve door de kantonrechter wegens gewichtige redenen of omdat de mentor niet meer voldoet aan de eisen om mentor te kunnen zijn.

Een gewezen mentor blijft verplicht al datgene te doen, wat niet zonder nadeel voor de betrokkene kan worden uitgesteld.

De rechter volgt bij de benoeming van de mentor de uitdrukkelijke voorkeur van de betrokkene, tenzij er gegronde redenen zijn dit niet te doen. Als de voorkeur van betrokkene niet bekend is of niet gevolgd wordt geldt:

Als de betrokkene is gehuwd, een geregistreerd partnerschap is aangegaan of anderszins een levensgezel heeft, wordt bij voorkeur de echtgenoot, de geregistreerde partner dan wel andere levensgezel tot mentor benoemd. Is dit niet aan de orde dan wordt bij voorkeur één van zijn ouders, kinderen, broers of zusters tot mentor benoemd. Als ten behoeve van de betrokkene een bewind is ingesteld wordt (indien de bewindvoerder een natuurlijke persoon is) bij voorkeur de bewindvoerder tot mentor benoemd.

Geen mentor kunnen worden:


Door een wetswijzing kunnen sinds 1 januari 2014 ook rechtspersonen tot mentor worden benoemd.

De mentor vertegenwoordigt de betrokkene in en buiten rechte. De mentor kan de betrokkene ook toestemming verlenen deze rechtshandelingen zelf te verrichten als hij betrokkene daartoe in staat acht. De mentor geeft aan de betrokkene raad in aangelegenheden van niet-vermogensrechtelijke aard en waakt over diens belangen ter zake. Verzet de betrokkene zich tegen een handeling van ingrijpende aard dan kan die handeling slechts plaatsvinden indien dit noodzakelijk is om ernstig nadeel voor de betrokkene te voorkomen. De mentor is gehouden degene ten behoeve van wie het mentorschap is ingesteld zo veel mogelijk bij de vervulling van zijn taak te betrekken. De mentor bevordert dat de betrokkene rechtshandelingen en andere handelingen zelf verricht, indien deze tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat kan worden geacht. Hij betracht de zorg van een goed mentor.

De mentor mag de bij de vervulling van zijn taak noodzakelijk gemaakte kosten aan de betrokkene in rekening brengen. De rechter kan aan de mentor een beloning toekennen indien hij dit redelijk acht, de financiële draagkracht van betrokkene in aanmerking genomen. Deze vergoeding wordt door betrokkene betaald. Het Landelijk Overleg van Kantonrechters (LOK) heeft sinds 2014 een richtlijn mentorschap waarin wordt voorgeschreven dat familiementoren (zij die mentor zijn of worden voor een familielid) en familiebewindvoerders een standaard beloning krijgen waaruit zij hun gemaakte kosten kunnen vergoeden.

De mentor doet desgevraagd van zijn werkzaamheden verslag aan de kantonrechter. De kantonrechter kan te allen tijde verschijning van de mentor in persoon gelasten. Deze is verplicht alle door de kantonrechter gewenste inlichtingen te verstrekken. In de praktijk vragen kantonrechters alleen om verslag als er signalen zijn dat er iets aan de hand is. Mentoren die zijn verbonden aan de stichting Mentorschap Netwerk Nederland hebben geregeld contact met een coördinator en andere mentoren en onderschrijven bepaalde richtlijnen en een gedragscode.