De hulpofficier van justitie is een opsporingsambtenaar met enkele bijzondere strafrechtelijke bevoegdheden. Hij is geen lid van het Openbaar Ministerie. Vaak betreft het politieambtenaren of ambtenaren van de Koninklijke Marechaussee met de rang van inspecteur of hoger. (of voor de Marechaussee, adjudant of hoger)

De hulpofficier van justitie wordt door de minister van justitie aangewezen. De hOvJ moet in het bezit zijn van het Certificaat voor hOvJ en moet, als hij deze functie wil blijven uitoefenen, elke drie jaar opnieuw examen doen.

De hulpofficier van justitie heeft meer bevoegdheden dan een gewoon opsporingsambtenaar, maar minder dan een officier van justitie. Zo kan een hulpofficier van justitie wel bevelen tot inverzekeringstelling van een verdachte, maar niet tot verlenging van de inverzekeringstelling.