Het leerstuk houdt in dat een rechter of jury een bewijsstuk, dat op onrechtmatige wijze is verkregen, terzijde mag of zelfs moet schuiven, en het buiten beschouwing laat. Hierdoor kan de partij die zich hierop beroept in bewijsnood komen.

Onrechtmatig verkregen is bewijs dat verkregen is op een wijze die strijdig is met het recht. De meest sprekende voorbeelden zijn:


Maar ook bewijs verkregen uit diefstal, bedrog of afpersing kan onrechtmatig zijn. Dat geldt ook voor bewijs verkregen door een verborgen camera of telefoontap zonder machtiging, of wanneer het zwijgrecht voor een ondervraging niet tijdig is medegedeeld.

In het strafprocesrecht zijn uitgebreide voorschriften over de situaties wanneer iemand mag worden aangehouden, en onderzocht aan of zelfs in het lichaam. Datzelfde geldt voor huiszoekingen. Ook wordt uitvoering beschreven wanneer de verdachte moet worden geïnformeerd dat hij een recht tot zwijgen heeft. Wanneer bewijs niet rechtmatig is - bijvoorbeeld als het in Nederland niet volgens de regels van het Wetboek van Strafvordering en de door Nederland gesloten verdragen is verkregen - zal de rechter het bewijsmateriaal buiten beschouwing laten. Hierdoor komt Justitie vaak in bewijsnood, tenzij aanvullend rechtmatig bewijs voorhanden is.

Wanneer Justitie het tenlastegelegde niet kan bewijzen met overige bewijsmiddelen volgt vrijspraak, wanneer dit wel lukt zal de rechter in de strafoplegging rekening houden met het feit dat de rechten van de verdachte geschonden zijn.