Een gevangenisstraf kan alleen worden opgelegd aan volwassenen die een misdrijf hebben gepleegd. Zij zitten hun gevangenisstraf uit in een gevangenis of Huis van Bewaring.
Tijdelijke gevangenisstraf
Tijdelijke gevangenisstraffen variëren van 1 dag tot 30 jaar. Een maand gevangenisstraf is 30 dagen. Een veroordeling tot 12 maanden gevangenisstraf levert daarom 360 dagen gevangenisstraf op. Maar iemand die 1 jaar gevangenis krijgt, moet voor 365 dagen (een kalenderjaar) de gevangenis in.
Levenslange gevangenisstraf
Een levenslange gevangenisstraf is in Nederland echt levenslang. Veroordeelden kunnen alleen vrijkomen als de koning hun gratie verleent. Nederland telt ongeveer 30 gedetineerden met een levenslange gevangenisstraf.
Geen recht op uitkering
Gedetineerden hebben geen recht op een uitkering. Als gedetineerden uit de gevangenis komen, kunnen zij wel weer recht krijgen op een uitkering.
Medische zorg tijdens detentie
Zit u in een justitiële inrichting, dan wordt uw zorgverzekering stopgezet. Ook als u een voorlopige gevangenisstraf heeft. U betaalt geen premie meer en krijgt tijdens deze periode geen zorgtoeslag. Wel heeft u tijdens uw detentie recht op medische zorg.
Soorten gevangenissen
Er zijn verschillende soorten gevangenissen. Gedetineerden in voorarrest zitten in een Huis van Bewaring. Gedetineerden die door de rechter zijn veroordeeld, verblijven in een gevangenis.
In wat voor gevangenis een gedetineerde terecht komt, hangt van 2 zaken af. In de eerste plaats van de duur van de gevangenisstraf. En in de tweede plaats van het vluchtgevaar en maatschappelijk risico. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) voert de gevangenisstraffen uit.
Intrekken paspoort na veroordeling
Wordt iemand veroordeeld tot een gevangenisstraf van 4 maanden of langer? Dan kan het Openbaar Ministerie (OM) vragen het paspoort van een veroordeelde in te trekken. Dit om te voorkomen dat die naar het buitenland vlucht om zo zijn straf te ontlopen.
Plan voor eigen bijdrage daders
Gedetineerden, TBS’ers en ouders van veroordeelde jeugdigen moeten een eigen bijdrage betalen voor verblijf in gevangenis of inrichting. Ook zouden daders moeten meebetalen aan de kosten voor opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten. Dat staat in 2 wetsvoorstellen van minister Opstelten en staatssecretaris Teeven (Veiligheid en Justitie). Beide voorstellen liggen nu voor advies bij diverse instanties, zoals de Raad voor de Rechtspraak. De maatregelen vloeien voort uit het regeerakkoord. Het gaat om plannen. Eerste en Tweede Kamer moet nog akkoord gaan.
Hogere straf voor geweld onder invloed van drugs of alcohol
Wie onder invloed van drank of drugs een geweldsmisdrijf pleegt, moet in de toekomst rekening houden met een zwaardere straf. Het kabinet wil hiervoor de wet veranderen. Een test moet aantonen of sprake is van drank- en drugsgebruik. Verdachten van een (zware) mishandeling of openlijke geweldpleging zijn verplicht om mee te werken aan zo’n test. Het parlement moet het wetsvoorstel nog goedkeuren.
Kabinetsplannen voor versobering gevangenissen
Het kabinet wil het gevangeniswezen goedkoper maken en versoberen. De belangrijkste maatregelen op een rij:
- Meer dan de helft van alle gedetineerden verblijft in 2018 in een cel voor meerdere personen. Dat is 2 keer zo veel als nu het geval is;
- Avond- en weekendprogramma’s (met extra activiteiten) verdwijnen voor de meeste gedetineerden;
- Penitentiaire programma’s worden opgeheven. Deze programma’s helpen de gedetineerde om te re-integreren in de samenleving;
- Het re-integratieverlof verdwijnt. Dit is het verlof aan het eind van de straf om de gedetineerde te laten wennen aan de terugkeer in de maatschappij. Incidenteel verlof (voor begrafenis of ziekenhuisbezoek) blijft wel mogelijk
- 19 gevangenissen gaan dicht.
Alle maatregelen staan in het Masterplan Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) 2013-2018. Het pakket aan maatregelen levert een besparing op van € 270 miljoen. De ministerraad heeft met het plan ingestemd. Het parlement moet het nog wel goedkeuren.
Kabinetsplannen veroordeelden sneller straf laten uitzitten
Om te voorkomen dat veroordeelden hun straf te laat of onvolledig krijgen, komt het kabinet met een wetsvoorstel. Het voorstel regelt dat het Ministerie van Veiligheid en Justitie de regie gaat voeren over de tenuitvoerlegging van straffen. Tot nu toe ziet het OM hierop toe. Het voorstel regelt verder dat organisaties die de straffen moeten uitvoeren, efficiënter gaan samenwerken.
De ministerraad is akkoord met het wetsvoorstel dat veroordeelden sneller hun straf wil laten uitzitten. Het voorstel ligt ter behandeling bij de Tweede Kamer.
Plan: zwaardere straf bij meerdere delicten
De strafrechter krijgt de mogelijkheid om een verdachte die in 1 zaak voor meerdere misdrijven terecht staat, zwaarder te straffen. Dit blijkt uit een wetsvoorstel van Veiligheid en Justitie waarmee de ministerraad heeft ingestemd. Als een verdachte meerdere misdrijven heeft begaan en daarvoor terechtstaat, legt de rechter voor het totaal 1 straf op. De wet stelt daaraan een maximum. De rechter kijkt naar het hoogste strafmaximum van de delicten en kan daar – nu nog – een derde bij optellen. De nieuwe regeling vergroot dat naar de helft.
Het wetsvoorstel is voor advies aan de Raad van State gestuurd. Eerste en Tweede Kamer moeten er nog wel mee akkoord gaan.