Inrichtingen

Welke soorten justitile inrichtingen zijn er?

Er zijn verschillende soorten justitile inrichtingen: gevangenissen (gesloten, halfopen of open); terbeschikkingstelling (Tbs) klinieken en justitile jeugdinrichtingen.

Gevangenis

Gedetineerden die in een gevangenis zitten, zijn verdacht van of veroordeeld voor een of meerdere overtredingen of misdrijven. Een rechter bepaalt of iemand wordt opgesloten
in een gevangenis. Wanneer iemand in voorlopige hechtenis wordt geplaatst, gebeurt dit in een Huis van Bewaring. Gedetineerden zitten hier dus geen gevangenisstraf uit. Een Huis
van Bewaring is wel een onderdeel van een gevangenis.

Gesloten, halfopen en open gevangenis

Er zijn gesloten, halfopen en open gevangenissen. De naam geeft de mate van beveiliging aan. Een gedetineerde gaat meestal eerst naar een gesloten inrichting. De beveiliging in dit
type inrichting is erg hoog. Als de gedetineerde nog maximaal anderhalf jaar straf over heeft, kan hij of zij naar een halfopen inrichting. Een halfopen inrichting is minder zwaar
beveiligd. Wel moet de gedetineerde goed in een groep kunnen functioneren. Een gedetineerde die maximaal nog 5 maanden straf heeft, kan naar een open inrichting. Hij of zij is er dan
alleen ’s avonds en ’s nachts.

Welke rechten heeft een gedetineerde?

Een gedetineerde heeft recht op bezoek, onderwijs en contact met de buitenwereld. Deze en andere regels zijn vastgelegd in de Penitentiaire Beginselenwet (PBW), de Penitentiaire Maatregel (PM) en in een
aantal ministerile regelingen en circulaires. Elke gevangenis heeft ook eigen huisregels die een overzicht geven van de rechten van gedetineerden.

Communicatie met buitenwereld en bezoekregels gedetineerden

De gedetineerde mag contact met de buitenwereld onderhouden. Hij mag zoveel brieven versturen en ontvangen als hij wil. Telefoneren mag maximaal 10 minuten per week. E-mail is niet toegestaan.

Regels voor bezoek

Een gedetineerde heeft tenminste recht op 1 uur bezoek per week van een beperkt aantal personen per keer. In een normaal beveiligde gevangenis kan de directeur 1 keer per maand bezoek zonder toezicht toestaan.

Afspraak maken

Het maken van een bezoekafspraak is de verantwoordelijkheid van de gedetineerde. Hij kan tijdens de vastgestelde bezoektijden familieleden of relaties uitnodigen. De gedetineerde moet het bezoek zelf te laten
weten op welk tijdstip ze langs kunnen komen. De inrichting kan bezoek om bepaalde redenen wel weigeren.

Identificatie, controle en kleding

Als u op bezoek komt, heeft u een geldig identiteitsbewijs nodig. De portiers fouilleren u en controleren u en uw bagage op verboden spullen met een detectiepoort en scanapparatuur. U moet zich correct kleden.
Voor vrouwen betekent dit geen doorzichtige kleding en voor mannen geen ontbloot bovenlichaam of een te korte broek. Behalve een korte begroeting en kort afscheid is lichamelijk contact niet toegestaan.
Tijdens het bezoek mag u geen jassen, vesten, losse blazers, tassen, hoeden, petten, zonnebrillen, rookwaren (het is tijdens het bezoek verboden te roken), piepers / telefoons en portemonnees meenemen.
Uiteraard is ook de invoer van drugs ten strengste verboden.

Goederen meenemen voor gedetineerde

Als u goederen wilt meenemen voor de gedetineerde, dan moet u dat van te voren aan hem melden. De gedetineerde moet namelijk zelf aangeven wat er voor hem wordt meegebracht. Niet-aangemelde goederen mogen
niet naar binnen. Het inchecken van meegebrachte goederen kost tijd. Kom daarvoor ruim van te voren bij de inrichting.

Medische zorg gedetineerden

Een gedetineerde heeft recht op medische verzorging door een arts die aan de justitile inrichting is verbonden. Ook is het mogelijk dat een gedetineerde overgebracht wordt naar het Justitieel Medisch Centrum.

Recht op onderwijs

Gedetineerden kunnen in aanmerking komen voor het volgen van onderwijs en deelname aan andere educatieve activiteiten. Daarbij geldt dat dit in verhouding staat met de aard en de duur van de detentie. Het moet
bovendien passen bij de persoon.

Televisie op cel

In de meeste justitile inrichtingen mag een gedetineerde een televisie op cel hebben. Deze tv kan hij huren. In inrichtingen waar de gedetineerden geen eigen cel hebben, kunnen gevangenen in groepjes naar de tv kijken. Justitile inrichtingen
beschikken over een aansluiting voor kabeltelevisie met hetzelfde zenderpakket als buiten detentie.

Invoer, bezit en gebruik van drugs in gevangenis

De invoer, het bezit en het gebruik van drugs in een gevangenis is niet toegestaan. Als controle op drugsgebruik, kan een gedetineerde een urinetest krijgen. Dit kan ook gebeuren bij terugkeer na verlof. Na geconstateerd gebruik kan een straf
volgen. Welke straf een gedetineerde kan krijgen, staat vermeld in de huisregels van de inrichting. Aangezien drugs niet zijn toegestaan in gevangenissen, is een drugsverslaafde gedetineerde verplicht om af te kicken. Tijdens het afkicken kan
hij methadon krijgen.

Reiskostenvergoeding gedetineerde

De gedetineerde ontvangt bij invrijheidstelling reisgeld voor een reis of reisgelegenheid naar zijn woonplaats of verblijfplaats binnen Nederland.

Terbeschikkingstelling (Tbs) kliniek

Terbeschikkingstelling (tbs) is een behandelmaatregel die de rechter oplegt aan mensen die zware delicten hebben gepleegd en lijden aan een psychiatrische ziekte of stoornis. Deze stoornis
benvloedt hun gedrag. De rechter kan tbs in combinatie met een gevangenisstraf opleggen. De rechter mag alleen tbs opleggen aan verdachten als door psychiatrisch onderzoek is vastgesteld dat
zij lijden aan een geestelijke stoornis. Er zijn 2 varianten: tbs met bevel tot verpleging en tbs met voorwaarden.

Tbs met bevel tot (dwang)verpleging

Tbs met (dwang)verpleging is de meest ingrijpende vorm van tbs. De tbs’er wordt in een tbs-kliniek geplaatst en behandeld. De rechter legt een tbs-maatregel op voor de duur van 2 jaar. De
maatregel kan telkens worden verlengd met 1 of 2 jaar. De tbs duurt in principe maximaal 4 jaar. Bij geweldsdelicten, die gevaar veroorzaken voor anderen, kan de gedwongen behandeling wel
telkens worden verlengd, tot aan de dood van de patint.

Tbs met voorwaarden

Bij tbs met voorwaarden verblijft iemand niet in een kliniek, maar stelt de rechter voorwaarden aan het gedrag. De tbs-patint moet dan bijvoorbeeld een verplichte behandeling ondergaan of
mag geen alcohol of drugs gebruiken. Als hij zich niet houdt aan die voorwaarden, kan de rechter de tbs met voorwaarden omzetten in een tbs met bevel tot verpleging. Tbs met voorwaarden kan
maximaal voor 9 jaar worden opgelegd. De maximale gevangenisstraf waarbij tbs met voorwaarden kan worden opgelegd, is 5 jaar.

Verlof tbs’er

De tbs-behandeling is gericht op de terugkeer in de maatschappij. De patint neemt daarom geleidelijk weer deel aan de maatschappij via steeds uitgebreider verlof. Als de behandelaars vinden
dat hij eraan toe is, mag de patint op begeleid verlof van een paar uur. Als een tbs’er voldoende vooruitgang in de behandeling boekt, mag hij met onbegeleid verlof. Als de patint zich aan
afspraken houdt kan het verlof worden uitgebreid naar een meerdaags proefverlof.

Maatregelen om risico’s verlof tbs’ers terug te dringen

Het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) heeft maatregelen genomen om bijvoorbeeld ontsnappingsrisico’s tijdens het verlof terug te dringen. Zo is de controle voordat een patint met
verlof mag, aangescherpt. Ook de beginfase van het verlof is strenger. Patinten krijgen dubbele begeleiding en bewaking. Als de verloven goed verlopen, worden de maatregelen afgebouwd totdat
de tbs-patint weer zelfstandig functioneert, zonder risico voor de samenleving.

Naar huis onder voorwaarden

Als de rechter de verpleging beindigt, mag de tbs’er naar huis als hij zich aan bepaalde voorwaarden houdt. Denk hierbij aan innemen van medicijnen of praten met een psychiater. De reclassering
controleert of de tbs’er zich hier aan houdt. Tbs’ers kunnen na hun voorwaardelijke vrijlating 9 jaar worden gevolgd. Als hij de voorwaarden schendt, krijgt de tbs’er te maken met sancties, zoals
een gedwongen opname in de gesloten kliniek. Ook als de tbs’er aangeeft dat hij het op eigen kracht nog niet redt in de maatschappij, kan hij weer terugkeren in de kliniek.

Verlenging tbs-maatregel

Zolang het gevaar voor de maatschappij niet tot een aanvaardbaar niveau daalt, kan de rechter de tbs steeds opnieuw met 1 of 2 jaar verlengen. Tbs kan daarom levenslang duren. Na verloop van een
aantal jaren worden deze patinten veelal overgeplaatst naar een longstay-voorziening. Ook dan blijft de rechter de tbs’er iedere 2 jaar oproepen om te beoordelen of verlenging nog nodig is. Elke
6 jaar geeft een onafhankelijke groep van deskundigen advies aan de rechter of verlenging van de tbs nog gewenst is.

Waar verblijven uitbehandelde tbs’ers die niet mogen terugkeren in de maatschappij?

Tbs’ers die uitbehandeld zijn maar te gevaarlijk zijn om terug te keren naar de samenleving, verblijven in een longstay-afdeling. Een verblijf in een longstay-afdeling
is niet meer gericht op terugkeer in de maatschappij. Voor deze patinten wordt de uitgebreide behandeling van de stoornis vervangen door medische en psychiatrische zorg om te kunnen leven met hun stoornis.
Wel behouden zij een hoge mate van beveiliging.

Duur van de longstay

Longstay is niet hetzelfde als levenslange opsluiting. Net als bij de reguliere tbs toetst een rechter elke 2 jaar of verlenging van het verblijf op de afdeling nog noodzakelijk is. Hoewel iemand op een
longstay-afdeling wordt geplaatst omdat er geen behandeling meer mogelijk is, kan er na verloop van jaren wel een nieuw behandelperspectief ontstaan. Bijvoorbeeld omdat er nieuwe methodes of inzichten zijn,
of nieuwe medicijnen.

Verlof tijdens longstay-verblijf

Tijdens een longstay-verblijf is het in veel gevallen mogelijk om onder begeleiding met verlof te gaan.

Justitile Jeugdinrichting

In Justitile Jeugdinrichtingen zitten jongeren van 12 tot ongeveer 18 jaar. Er zijn 3 verschillende jeugdinrichtingen:

– opvanginrichtingen;
– gesloten behandelinrichtingen;
– open behandelinrichtingen.

Opvanginrichting

Een opvanginrichting is altijd een gesloten inrichting. In de opvanginrichtingen zitten jongeren met jeugddetentie. Ze worden van een misdrijf verdacht en zijn in afwachting van de uitspraak van de rechter of ze
hebben al een straf gekregen. Daarnaast kunnen er tijdelijk jongeren verblijven vanwege crisisplaatsing. Zij wachten in de opvanginrichting hun definitieve plaatsing af. Jongens en meisjes zitten in opvanginrichtingen
in aparte leefgroepen.

Behandelinrichting (gesloten en open)

De jongere die is veroordeeld, komt eerst in een behandelinrichting met een gesloten regime terecht. De behandeling en opvoeding moet de jongere voorbereiden op terugkeer in de maatschappij. Als de jongere meer
verantwoordelijkheid kan dragen, gaat hij naar een open inrichting.

Hoe kan ik een klacht indienen over een penitentiaire inrichting?

Als u in een penitentiaire inrichting zoals een gevangenis verblijft, kunt u klachten over de inrichting of over een medewerker van de inrichting schriftelijk indienen. Dit doet u bij de Commissie van Toezicht (CvT)
van de betreffende penitentiaire inrichting. U kunt uw klacht ook indienen bij de directeur van de inrichting. De directeur stuurt de klacht dan door naar de secretaris van de CvT. Bezoekers van een penintiaire
inrichting kunnen hun klachten indienen bij de directeur van de inrichting. De klacht wordt behandeld op grond van hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht.

Behandeling klacht

De Commissie van Toezicht (CvT) neemt de klacht in behandeling en stelt een onderzoek in. De CvT stelt u vervolgens van de uitkomst op de hoogte.