Diefstal is een strafrechtelijk delict dat bestaat uit het op onrechtmatige wijze eigenhandig in bezit nemen van andermans eigendom. Wie zich schuldig maakt aan diefstal wordt een dief genoemd, een vrouwelijke dief is een dievegge.
Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. (art. 310 Sr). Diefstal is in het Nederlandse recht een zogenoemd opzetdelict. Dit betekent dat opzet een noodzakelijk vereiste is voor het plegen van diefstal. Het woord opzet staat niet expliciet in de delictsomschrijving genoemd, maar wordt geacht in het woord ‘oogmerk’ aanwezig te zijn. Het woord ‘wederrechtelijk’ slaat niet zoals in de strafrechtdoctrine gebruikelijk is op de afwezigheid van een rechtsvaardigheidsgrond, maar op een onwettelijke wijze van eigendomsverkrijging. In overeenstemming met rechtspraak uit het begin van de 20ste eeuw hoeft een goed niet noodzakelijk een tastbaar iets te zijn, met ‘enig goed’ kan ook stroom of informatie worden bedoeld. Doorslaggevend is voor de Hoge Raad niet of het goed stoffelijk is, maar of het dezelfde eigenschappen heeft als een stoffelijk goed (het goed moet een bepaalde waarde vertegenwoordigen en het bezit van het goed strekt tot enig voordeel).
| Nederlandse Wet | |
|---|---|
| Wet(boek): | Strafrecht |
| Artikel: | 310 |
| Omschrijving: | Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste 4 jaren of geldboete van de vierde categorie. |
| Nederlandse Wet | |
|---|---|
| Wet(boek): | Strafrecht BES |
| Artikel: | 323 |
| Omschrijving: | Hij die eenig goed dat geheel of ten deele aan een ander toebehoort, wegneemt, met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan diefstal, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vierde categorie. |
Winkeldiefstal
De politiestrafbeschikkingsfeiten G 100 a en b betreffen “goederen uit een winkel/vanaf een benzinestation wegnemen/toe-eigenen”, met een waarde van het ontvreemde goed van respectievelijk € 50 of minder en € 120 of minder, maar meer € 50, en een geldboete van respectievelijk € 210 en € 350. Voor de strafrechtelijke vervolging is er de Richtlijn voor strafvordering winkeldiefstal (ook voor de verwante delicten verduistering en omprijzen).
Sinds 2006 bestaat in Nederland de aanpak OverlastDonatie van de ServiceOrganisatie Directe Aansprakelijkstelling (SODA die inhoudt dat een winkelier die een winkeldief op heterdaad betrapt en aangifte doet bij de politie, de dader direct aansprakelijk stelt voor de schade t.g.v. oponthoud en overlast ad € 181; het betreft een schadevergoeding op basis van de onrechtmatige daad art. 6:162 BW, voor de tijd die de winkelier aan de aanhouding en afhandeling moet besteden. Dit wordt toegepast op personen van 14 jaar en ouder.
Sinds 2011 bestaat in Nederland de regeling Afrekenen met winkeldieven van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel, die in opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Justitie werd opgestart. Deze regeling wordt sinds maart 2013 uitgevoerd door Detailhandel Nederland. Deelnemende winkeliers kunnen bij de ene of bij de andere Stichting zijn aangesloten maar niet bij beiden.
De schadevergoeding staat verder los van de eventuele strafrechtelijke veroordeling van de dader (de vergoeding is ook verschuldigd bij schuld zonder strafoplegging, en komt anders bovenop de straf), en ook los van de vergoeding van eventuele verdere schade.
Als de verdachte aan de organisatie betaalt houdt deze een deel van bedrag in voor kosten en geeft de rest aan de winkelier. Soms is er de afspraak dat de winkelier dan ook nog een deel van het bedrag in een fonds stort.
Het bedrag is oorspronkelijk berekend op basis van een gemiddeld uurtarief voor een winkelier van € 70 en voor een winkelmedewerker € 45, en het volgende gemiddelde tijdsbeslag:
- Observeren, aanspreken en aanhouden van de verdachte: 15 minuten.
- Ophouden van de verdachte en alarmeren van de politie: 30 minuten.
- Assisteren bij het ophouden door een winkelmedewerker: 30 minuten.
- Overdragen van de verdachte aan de politie: 15 minuten.
- Diverse communicatie en administratie: 30 minuten.
De totale kosten voor de afhandeling bedragen daarmee € 127,50. Inclusief btw wordt dit na afronding € 151. Aan de hand van het loonindexcijfer en verhoogde btw-tarief is het op 1 maart 2013 vastgesteld op € 181.
Verzwarende omstandigheden
- diefstal tijdens de nacht op privéterrein;
- diefstal met twee of meer personen;
- diefstal waarbij men de toegang heeft verkregen door middel van braak, verbreking, inklimming, valse sleutels, valse order of vals kostuum;
- diefstal met terroristisch oogmerk;
- diefstal met geweldpleging, waarbij het veroorzaken van zwaar lichamelijk letsel of de bovengenoemde omstandigheden als extra verzwarende omstandigheid geldt;
- diefstal van vee uit de weide;
- diefstal bij rampen zoals brand, explosie, watersnood, schipbreuk, spoorwegongeval, oproer, muiterij of oorlogsnood;
| Nederlandse Wet | |
|---|---|
| Wet(boek): | Strafrecht |
| Artikel: | 311 |
| Omschrijving: | Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vierde categorie wordt gestraft: diefstal van vee uit de weide; diefstal bij gelegenheid van brand, ontploffing, watersnood, schipbreuk, stranding, spoorwegongeval, oproer, muiterij of oorlogsnood; diefstal gedurende de voor de nachtrust bestemde tijd, in een woning of op een besloten erf waarop een woning staat, door iemand die zich aldaar buiten weten of tegen de wil van de rechthebbende bevindt; diefstal door 2 of meer verenigde personen; diefstal waarbij de schuldige zich de toegang tot de plaats van het misdrijf heeft verschaft of het weg te nemen goed onder zijn bereik heeft gebracht door middel van braak, verbreking of inklimming, van valse sleutels, van een valse order of een vals kostuum; diefstal met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken. Indien de onder 3° omschreven diefstal vergezeld gaat van een van de in onder 4° en 5° vermelde omstandigheden, wordt gevangenisstraf van ten hoogste negen jaren of geldboete van de vijfde categorie opgelegd. |
| Nederlandse Wet | |
|---|---|
| Wet(boek): | Strafrecht BES |
| Artikel: | 324 |
| Omschrijving: | Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren wordt gestraft: diefstal van vee uit de weide; diefstal bij gelegenheid van brand, ontploffing, watersnood, schipbreuk, stranding, spoorwegongeval, oproer, muiterij of oorlogsnood; diefstal van een motorrijtuig; diefstal door twee of meer vereenigde personen; diefstal waarbij de schuldige zich den toegang tot de plaats des misdrijf heeft verschaft of het weg te nemen goed onder zijn bereik heeft gebracht door middel van braak, verbreking of inklimming, van valsche sleutels, van een valsche order of een valsch kostuum. diefstal met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijker te maken. |
Stroperij
Stroperij heeft in het Nederlandse strafrecht een enigszins andere betekenis dan in het algemeen taalgebruik. Stroperij is een vorm van diefstal, maar dan wel een diefstal van goederen van geringe waarde. De straffen zijn dan ook lager dan die voor diefstal (het gaat om een zogenoemd geprivilegieerd delict).
| Nederlandse Wet | |
|---|---|
| Wet(boek): | Strafrecht |
| Artikel: | 314 |
| Omschrijving: | 1. Hij die, zonder geweld of bedreiging met geweld tegen personen, geheel of ten dele aan een ander toebehorende klei, bagger, ongesneden veen, zand, aarde, grind, puin, mestspeciën, zoden, plaggen, heide, helm, wier, riet, biezen, mos, onbewerkt en niet vervoerd hak- of sprokkelhout, ongeplukte of afgevallen boomvruchten of bladeren, te veld staand gras of te veld staande of na de oogst achtergebleven veldvruchten wegneemt, met het oogmerk om zich die voorwerpen wederrechtelijk toe te eigenen, wordt, als schuldig aan stroperij, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een maand of geldboete van de tweede categorie. 2. Indien tijdens het plegen van het misdrijf nog geen twee jaren zijn verlopen sedert een vroegere veroordeling van de schuldige wegens gelijk misdrijf onherroepelijk is geworden, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee maanden of geldboete van de tweede categorie. |
Heling
Wanneer een door diefstal verkregen zaak aan een ander wordt doorverkocht, dan maakt de koper van het gestolen goed zich schuldig aan heling als hij kan vermoeden dat de verkoper niet de rechtmatige eigenaar was. Dit is meestal het geval: dieven stelen over het algemeen om snel aan geld te kunnen komen. Een abnormaal lage prijs, bijvoorbeeld €80,- voor een dure racefiets, is volgens de rechter voldoende aanwijzing dat de verkoper niet te goeder trouw is. Door heling te bestrijden kunnen dieven hun gestolen goederen moeilijker doorverkopen; men probeert dus door strafbaarstelling van heling voornamelijk diefstal te bestrijden.